Στα 15 - 20 δισ. ευρώ εκτιμά η ΕΣΕΕ τις ετήσιες απώλειες της αγοράς, όπως προέκυψε από την ενημερωτική ημερίδα της ΕΣΕΕ με θέμα: «Αντιμετώπιση παραεμπορίου: Υπάρχει ελπίδα;»

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΙΝ.ΕΜ.Υ - ΕΣΕΕ λόγω του παραεμπορίου, η αγορά χάνει σε ετήσια βάση, περίπου 15 με 20 δισ. ευρώ, ενώ τα διαφυγόντα έσοδα του δημοσίου υπολογίζονται σε 3 έως 4 δισ. ετησίως. Πολλές νόμιμες επιχειρήσεις οδηγούνται σε λουκέτο λόγω του αθέμιτου ανταγωνισμού που προκαλεί το παραεμπόριο. Την ίδια ώρα τα κυκλώματα του έχουν βρει στο διαδίκτυο νέο, ευρύ πεδίο δράσης, και εντοπίζονται πολύ δύσκολα.

Στην ομιλία του ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ Γιώργος Καρανίκας χαρακτήρισε το παραεμπόριο «Λερναία Ύδρα» και μάστιγα που ταλανίζει την οργανωμένη εμπορική επιχείρηση. Πρόκειται, όπως είπε για «ένα και τριτοκοσμικό φαινόμενο που τρέφει την παραοικονομία και στερεί έσοδα και πόρους από το κράτος. Ένα ωραιότατο για τους επιτήδειους κανάλι, που φορτώνει στον ανυποψίαστο καταναλωτή κλεψίτυπα, λαθραία μέχρι κλοπιμαία και επικίνδυνα για την υγεία του προϊόντα, όπου ο όρος «εγγύηση» είναι το πιο σύντομο ανέκδοτο. Μια ντροπή για τους εμπορικούς δρόμους των πόλεών μας, που τους μετατρέπει σε παζάρια της Μέσης Ανατολής».
Ο κ. Καρανίκας τόνισε πως ο ρόλος του Συντονιστικού Κέντρου Εποπτείας Αγοράς και Αντιμετώπισης Παραεμπορίου, είναι νευραλγικός στην καταπολέμηση του παραεμπορίου και επανέφερε με έμφαση το αίτημα της ΕΣΕΕ να περιοριστεί η υπαίθρια διάθεση αποκλειστικά σε προϊόντα γης και θάλασσας. Για τη συνολική αντιμετώπιση του φαινομένου, ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ ζήτησε να ενταχθούν τα σχετικά μέτρα στο γενικότερο σχεδιασμό για την αντιμετώπιση της παραοικονομίας. Χαρακτηριστικά ανέφερε: «Το οργανωμένο εμπόριο ζητά την απαλλαγή του από την «ομηρεία» του παραεμπορίου.  Είναι ανάγκη να υπάρξει επιτέλους μία συνολική και γενναία αντιμετώπιση του προβλήματος που θέτει τη νόμιμη επιχειρηματικότητα σε πολύ δύσκολη θέση και υπονομεύει τη λειτουργία της ελληνικής αγοράς».

Ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών Σταύρος Καφούνης σημείωσε με έμφαση την ανάγκη συνεργασίας ανάμεσα σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Όπως ανέφερε: «Γύρω από το παραεμπόριο αναπτύσσονται πολλές μορφές παραβατικότητας, όπως είναι διακίνηση ναρκωτικών. Η ΑΣΟΕ από Ανωτάτη Εμπορική έχει μετατραπεί σε "Ανωτάτη Παρεμπορική". Χρειάζονται συνεργασίες και συνέργειες διότι κανείς δεν μπορεί να καταφέρει κάτι μόνος του. Σε περίπτωση περιστολής του φαινομένου το οικονομικό όφελος για την αγορά και την οικονομία θα είναι πολύ σημαντικό, οπότε δεν πρέπει να απασχολεί την Πολιτεία και τους εμπλεκόμενους φορείς το κόστος για την αντιμετώπισή του».
 

Στην εισήγησή του ο ειδικός γραμματέας του ΣΔΟΕ Σταύρος Θωμαδάκης επισήμανε ότι το παραεμπόριο, ως μέρος της γενικότερης έννοιας της παραοικονομίας, εμφανίζεται αυξανόμενο και αλλάζει μορφή, ως απόρροια της διεθνούς εμπέδωσης της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας. Ως προς την έκταση του φαινομένου ο κ. Θωμαδάκης ανέφερε: «Το 2016, οι εισαγωγές παραποιημένων και πειρατικών προϊόντων στην Ε.Ε. ανήλθαν σε 121 δισεκατομμύρια ευρώ, αριθμός που αντιπροσωπεύει το 6,8% των εισαγωγών της Ε.Ε., έναντι 5% των εισαγωγών της Ε.Ε. το 2013. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με σειρά μελετών που εκπόνησε το Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO), οι άμεσες απώλειες λόγω της παραποίησης/απομίμησης στους συγκεκριμένους τομείς ανέρχονται κάθε χρόνο σε 2,1 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 15,6% του συνόλου των πωλήσεων στους εν λόγω τομείς. Τούτο μεταφράζεται σε άμεση απώλεια τουλάχιστον 24.600 θέσεων εργασίας στους τομείς αυτούς. Η Ελλάδα κατατάσσεται στην πρώτη θέση όσον αφορά τη σχετική απώλεια θέσεων εργασίας λόγω της κυκλοφορίας προϊόντων παραποίησης/απομίμησης (το 15% των συνολικών θέσεων εργασίας στους επιλεχθέντες κλάδους) και στην 4η θέση όσον αφορά τις απολεσθείσες πωλήσεις».

Την ποιοτική αλλαγή των ελέγχων στο παραεμπόριο τα τελευταία χρόνια επισήμανε ο εκτελεστικός υπεύθυνος του Συντονιστικού Κέντρου Εποπτείας Αγοράς και Αντιμετώπισης Παραεμπορίου (ΣΥ.ΚΕ.Α.Α.Π.) Βασίλης Μαστρογιάννης. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσε: «Το 2016 πραγματοποιήθηκαν 95.305 έλεγχοι (στην εσωτερική αγορά), ενώ το 2017  82.813 έλεγχοι. Όμως το σύνολο των κατασχεθέντων ειδών παραεμπορίου το 2017 είναι αυξημένο κατά 252.624 τεμάχια καταδεικνύοντας την ποιοτική φύση των πραγματοποιηθέντων ελέγχων, οι οποίοι βασίστηκαν σε συγκεκριμένα εργαλεία διοίκησης, όπως το Risk analysis, καθώς και στην εμπειρία των υπηρεσιών και των μελών του ΣΥ.ΚΕ.Α.Α.Π. στη σύσταση Μικτών Κλιμακίων Ελέγχου. Το ίδιο ακριβώς συνέβη και με τους ελέγχους στην εσωτερική αγορά για το έτος 2018 συγκριτικά με το 2017. Αν και ο αριθμός των ελέγχων για το 2018 ανέρχεται στις 70.963 μειωμένος κατά 11.850 ελέγχους από το 2017, όπου οι έλεγχοι ανέρχονται σε 82.813, ο αριθμός των κατασχεθέντων ειδών παραεμπορίου αυξήθηκε κατά 51.359 τεμάχια».
 
Ο πρώην διευθυντής Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος Γιώργος Παπαπροδρόμου, σημείωσε πως το αναπτυξιακό τεχνολογικό πλαίσιο έδωσε τη δυνατότητα ή δημιούργησε περισσότερες ευκαιρίες στους κυβερνο-εγκληματίες και πρόσθεσε: «Αύξησαν την παρουσία τους σε νέες μορφές ή παραλλαγές αδικημάτων, όπως οι απάτες, οι κλοπές προσωπικών δεδομένων, η χρήση λυτρισμικού (ransomware) κ.ά. Οι παράνομες ηλεκτρονικές αγορές, τόσο στον επιφανειακό παγκόσμιο ιστό - κυρίως στα social media - όσο και στον σκοτεινό, παρέχουν στους εγκληματίες - πωλητές την ευκαιρία να προσφέρουν όλα τα παράνομα εμπορεύματα, με τις πιο σοβαρές περιπτώσεις να βρίσκονται στον σκοτεινό Διαδίκτυο. Επομένως, ένα αποτελεσματικό αντίμετρο θα απαιτήσει μια κατάλληλα συντονισμένη, οριζόντια δράση, στην οποία θα συμμετέχουν ερευνητές με διαφορετική εμπειρογνωμοσύνη. Και παράλληλα τη δημιουργία επιπλέον δυναμικού και την κατάρτιση στελεχών αρμοδίων υπηρεσιών και φορέων».
 
Στην παρέμβασή του ο διευθυντής Καταπολέμησης Παράνομου Εμπορίου ΝΑ Ευρώπης της εταιρίας «Παπαστράτος» Γιάννης Μαστροκώστας τόνισε πως το παράνομο εμπόριο πλήττει τα δημόσια έσοδα και υπογράμμισε πως «περισσότερα από 500 εκατ. ευρώ χάνονται τον χρόνο στα δημόσια ταμεία - αλλά και όλη τη νόμιμη εφοδιαστική αλυσίδα - τα τελευταία 5 χρόνια έχει κλείσει το 1/3 των σημείων μικρής λιανικής (περίπτερα και ψιλικά) - καθώς και την κοινωνία συνολικά. Η εταιρία «Παπαστράτος» έχει δαπανήσει από το 2012 περισσότερα από 5 εκατ. ευρώ σε ενέργειες υποστήριξης της Πολιτείας και των διωκτικών Αρχών στην καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου αλλά και ευαισθητοποίησης των πολιτών με εκστρατείες επικοινωνίας. Πρόσφατες δράσεις αφορούν στη δωρεά ενός κινητού x-ray scanner προς το υπουργείο Οικονομικών για τον έλεγχο φορτηγών και εμπορευματοκιβωτίων από τα τελωνεία της χώρας και στη δωρεά 5 ταχύπλοων σκαφών στο Λιμενικό Σώμα».
 
Η κυρία Μαρία Μακρυδάκη, γενική διευθύντρια της Ένωσης Σηματούχων Εταιριών Ελλάδος και Κύπρου ζήτησε ακόμη περισσότερη ενημέρωση των μελών της ΕΣΕΕ και των Επιμελητηρίων για τις συνέπειες του παραεμπορίου. «Όσο υπάρχουν εταιρίες που διακινούν προϊόντα αναγνωρίσιμα που έχουν ζήτηση από το ευρύ κοινό, τόσο θα υπάρχουν και άλλες εταιρίες που θα προσπαθούν να δημιουργήσουν απομιμητικά προϊόντα. Το παραεμπόριο δεν μπορούμε να το καταπολεμήσουμε πλήρως, μπορούμε όμως να ενημερώσουμε τους εμπόρους, τους ελεύθερους επαγγελματίες και το ευρύ κοινό για τους τρόπους δράσης των κυκλωμάτων και τις συνέπειες στην αγορά και την οικονομία. Ανάλογες εκστρατείες ενημέρωσης στο εξωτερικό είχαν εξαιρετικά αποτελέσματα, για αυτό και η Παρέμβαση της ΕΣΕΕ στο θέμα είναι πολύ σημαντική», σχολίασε.

 

Στοιχεία για το παραεμπόριο

Νευραλγικό χαρακτήρισε ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ τον ρόλο του Συντονιστικού Κέντρου Εποπτείας Αγοράς και Αντιμετώπισης Παρεμπορίου (ΣΥΚΕΑΑΠ) - στο οποίο συμμετέχει και εκπρόσωπος της συνομοσπονδίας - καθώς έχει επιφορτιστεί με το συντονισμό μεικτών κλιμακίων αποτελούμενων από το σύνολο των προβλεπόμενων αρμόδιων αρχών (ΑΑΔΕ, ΣΔΟΕ, Τελωνεία, Ελληνική Αστυνομία, Λιμενικό Σώμα, Δημοτική Αστυνομία, ΕΦΕΤ, Σ.ΕΠ.Ε., Περιφέρειες, φορείς Ε.Ε. και λοιποί φορείς) για την αντιμετώπιση φαινομένων παράνομου εμπορίου.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ινστιτούτου Μικρομεσαίων της ΕΣΕΕ, στη διάρκεια των ετών 2015 - 2017 το ΣΥΚΕΑΑΠ έχει αυξήσει κατά 743% τις κατασχέσεις και κατά 183% τους διενεργούμενους ελέγχους, ενώ την περίοδο 2016 - 2018 έχουν πραγματοποιηθεί 9.500 έλεγχοι μεικτών κλιμακίων. Μόνο το ΣΔΟΕ πέρυσι είχε προβεί σε κατασχέσεις  1.056.274 (μέρος των συνολικών κατασχέσεων που έχει πραγματοποιήσει το ΣΥΚΕΑΑΠ) παραποιημένων προϊόντων και 846.767 λαθραίων εμπορευμάτων.

Στο μεταξύ, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του ΙΝΕΜΙ - ΕΣΕΕ, αν και δεν υπάρχει κανένας φορέας με αδιαμφισβήτητα στοιχεία, με απολύτως οικονομικούς όρους το ύψος των χρημάτων που θα κατευθύνονταν στην αγορά εκτιμώνται σήμερα μεταξύ 15 - 20 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση. Παράλληλα η απώλεια  εσόδων από τη φορολογική διοίκηση είναι πολύ σημαντική, καθώς μόνο από το ΦΠΑ και λοιπούς διαφυγόντες έμμεσους φόρους οι απώλειες υπολογίζονται σε περίπου 3 - 4 δισ.  ευρώ ετησίως.
«Η αναποτελεσματική αντιμετώπιση του παρεμπορίου δεν οφείλεται στο υφιστάμενο νομικό πλαίσιο, το οποίο κρίνεται ως επαρκές, αλλά εντοπίζεται στη μη πιστή εφαρμογή της υπάρχουσας νομοθεσίας και κατά συνέπεια της αναποτελεσματικής λειτουργίας και συνεργασίας των ελεγκτικών οργάνων» σημείωσε ο κ. Καρανίκας.

Ο πρόεδρος υπενθύμισε συνοπτικά, ότι οι πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις του παρεμπορίου είναι οι εξής:

• Δεν καταβάλλονται φόροι και εισφορές, με συνέπεια τη συρρίκνωση των κρατικών εσόδων,
• Δημιουργεί αθέμιτο ανταγωνισμό για τις νόμιμες επιχειρήσεις,
• Υποθάλπει τη διακίνηση  κλοπιμαίων αντικειμένων,
• Δεν υπάρχει καμία εγγύηση για την ασφάλεια και τη γνησιότητα των προϊόντων.

Ο ίδιος συνέχισε ότι, παρά την αξιοσημείωτη άνοδο τόσο των ελέγχων όσο και των κατασχέσεων προϊόντων απομίμησης, το παρεμπόριο όχι μόνο δεν περιορίζεται αλλά αντιθέτως εξακολουθεί να ανθεί και να διογκώνεται, εξαιτίας:

• Της μη ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης των καταναλωτών,
• της ανεπαρκούς στελέχωσης των αρμόδιων υπηρεσιών,
• του απαρχαιωμένου τεχνολογικού εξοπλισμού των ελεγκτικών οργάνων (έλλειψη κινητών τηλεφώνων με σύγχρονα λογισμικά και εφαρμογές),
• της μετεξέλιξης/μεταφοράς του παρεμπορίου από τους κεντρικούς εμπορικούς δρόμους και τους πλανόδιους μικροπωλητές σε οργανωμένες αγορές και στο διαδίκτυο/ψηφιακό παρεμπόριο, με τη δημιουργία διαδικτυακού, μη πιστοποιημένου, διαύλου/καναλιού πωλήσεων,
• της έλλειψης κουλτούρας συνεργασίας μεταξύ υπηρεσιών και ελεγκτικών κλιμακίων.

 

Προτάσεις ΕΣΕΕ

Η ΕΣΕΕ, κατέληξε ο κ. Καρανίκας, έχει αναδείξει το παρεμπόριο ως σημαντικό ανασταλτικό παράγοντα στην τόνωση του εγχώριου επιχειρείν αλλά και στην προσπάθεια επιβίωσης χιλιάδων μικρομεσαίων επιτηδευματιών. Παράλληλα, έχει προβεί σε δωρεές βελτίωσης της υλικοτεχνικής υποδομής που διευκολύνουν το έργο των κρατικών ελεγκτικών μηχανισμών (δωρεά αυτοκινήτου SUV σε ΣΔΟΕ και γεφυροπλάστιγγας στο τελωνείο του Προμαχώνα Σερρών). Ωστόσο, πρόσθεσε ο πρόεδρος, η ΕΣΕΕ προτείνει ως την πλέον ενδεδειγμένη λύση για την αντιμετώπιση του φαινομένου την ανάπτυξη ευρύτερων συνεργειών μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων.

«Συνεπώς, η διάχυση της υπάρχουσας πληροφόρησης σε όλους τους συμμετέχοντες φορείς και η αφομοίωση σύγχρονων τεχνολογικών εργαλείων (κινητά smartphones με εξελιγμένα λογισμικά, scanners ανίχνευσης προϊόντων απομίμησης κ.α.), θα βελτιώσει την αποδοτικότητα των διενεργούμενων ελέγχων. Βεβαίως, η προμήθεια σύγχρονου εξοπλισμού πρέπει να συνδυαστεί με την διαρκή εκπαίδευση και επιμόρφωση των στελεχών των αρμόδιων υπηρεσιών». 

Η ΕΣΕΕ, είπε ο κ. Καρανίκας, έχει 5 συγκεκριμένες προτάσεις:
1. Να υλοποιηθεί η πάγια πρόταση της για ανίχνευση των παράνομων προϊόντων κατά την είσοδό τους στην χώρα,
2. Να εντατικοποιηθούν οι αυστηροί έλεγχοι στις αποθήκες χονδρικής διανομής και πώλησης, όπου συγκεντρώνονται τα παράνομα εμπορεύματα.
3. Να αναβαθμιστεί ο ρόλος του ΣΥΚΕΑΑΠ, μέσω διενέργειας εντατικότερων και ποιοτικότερων ελέγχων, με τη άμεση δέσμευση και καταστροφή των κατασχεμένων αντικειμένων.
4. Να αναπτυχθεί κουλτούρα συνεργασιών και ανταλλαγής πληροφοριών και απόψεων μεταξύ των συνεργαζόμενων μερών.
5. Τέλος, να διενεργούνται εξονυχιστικοί έλεγχοι τόσο στα εμπορεύματα υπαίθριου εμπορίου όσο και στις άδειες των μικροπωλητών.