Θετικά μηνύματα από μηνιαίους και τριμηνιαίους οικονομικούς δείκτες για την πορεία του πραγματικού ΑΕΠ το 3ο τρίμηνο 2017, βλέπουν οι αναλυτές της Eurobank στο εβδομαδιαίο τεύχος «7 ημέρες Οικονομία».
Όπως σημειώνουν οι αναλυτές της τράπεζας, τη Δευτέρα 4 Δεκεμβρίου 2017 η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) αναμένεται να ανακοινώσει τα προσωρινά στοιχεία των τριμηνιαίων εθνικών λογαριασμών για το 3ο τρίμηνο 2017. Η επόμενη δημοσίευση, δηλαδή των στοιχείων για το 4ο τρίμηνο 2017, είναι προγραμματισμένη για τις 5 Μαρτίου 2018. Δύο μέρες αργότερα, ήτοι στις 7 Μαρτίου 2018, αναμένεται η ανακοίνωση της 1ης εκτίμησης για τον ετήσιο ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης του έτους 2017.
Σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Νοέμβριος 2017), ο ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης (ποσοστιαία αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ) στην Ελλάδα αναμένεται να διαμορφωθεί στο 1,6% το 2017 και να αυξηθεί στο 2,5% για τα επόμενα δύο έτη (βλέπε Σχήμα 1Α). Το αντίστοιχο μέγεθος σε τρέχουσες τιμές, δηλαδή η ποσοστιαία αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ, προβλέπεται στο 2,5%, 3,4% και 4,1% για τα έτη 2017, 2018 και 2019 αντίστοιχα.
Όπως παρουσιάζεται στο Σχήμα 1Β, οι προαναφερθείσες εκτιμήσεις ισοδυναμούν με σωρευτική αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ στην Ελλάδα (2016 – 2019) κατά 6,8% ή 10,5% σε τρέχουσες τιμές (αυξητική επίδραση λόγω της προβλεπόμενης ενίσχυσης του πληθωρισμού). Σε όρους αξίας, η εγχώρια παραγωγή τελικών αγαθών και υπηρεσιών προβλέπεται να διαμορφωθεί στα €197,1 δις σε σταθερές τιμές το 2019 από €184,6 δις το 2016 (+€12,5 δις) και στα €192,4 δις σε τρέχουσες τιμές το 2019 από €174,2 δις το 2016 (+€18,2 δις).
Στο σχετικό κείμενο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σημειώνεται ότι οι προβλέψεις για τη μακροοικονομική πορεία της Ελλάδος στηρίζονται στην υπόθεση της ομαλής συνέχισης και ολοκλήρωσης του 3ου προγράμματος οικονομικής προσαρμογής (3ΠΟΠ) τον Αύγουστο 2018. Επιπρόσθετα, υπό το πρίσμα της δαπάνης, η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ για τα έτη 2018 και 2019 αναμένεται να προέλθει κυρίως από τις συνιστώσες της επένδυσης και της ιδιωτικής κατανάλωσης λόγω της προβλεπόμενης ενίσχυσης του οικονομικού κλίματος και των συνθηκών στην αγορά εργασίας (μείωση του ποσοστού ανεργίας, αύξηση της απασχόλησης, του διαθέσιμου εισοδήματος και της κατανάλωσης). Όπως παρουσιάζεται στο Σχήμα 2, η συνιστώσα των επενδύσεων αναμένεται να έχει τη μερίδα του λέοντος στην ενίσχυση του ετήσιου ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης με συνεισφορά της τάξης των 1,4 και 1,6 ποσοστιαίων μονάδων (ΠΜ) για τα έτη 2018 και 2019 αντίστοιχα. Η συνεισφορά της ιδιωτικής κατανάλωσης προβλέπεται να διαμορφωθεί στις 0,8 ΠΜ (2018 & 2019).
Ένα πρώτο βήμα για την επαλήθευση (προσεγγιστικά) των παραπάνω προβλέψεων δύναται να πραγματοποιηθεί με την ανακοίνωση θετικών αποτελεσμάτων για την πορεία του πραγματικού ΑΕΠ το 3ο τρίμηνο 2017 (δημοσίευση: 4/12/2017). Όπως είχαμε αναφέρει σε παλαιότερο τεύχος του δελτίου 7ημέρες ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ (τεύχος 229, 8/9/2017), για να επαληθευτεί η πρόβλεψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (και της εισηγητικής εκθέσεως του προϋπολογισμού 2018) για ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης της τάξης του 1,6% το 2017 τότε θα πρέπει ο τριμηνιαίος ρυθμός μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ για το 3ο και το 4ο τρίμηνο 2017 να διαμορφωθεί σε επίπεδα οριακά υψηλότερα του 1,3%. Πόσο πιθανό είναι αυτό το σενάριο; Η αναφορά μας εστιάζεται στο 3ο τρίμηνο 2017. Βάσει των δημοσιευθέντων μηνιαίων και τριμηνιαίων οικονομικών δεικτών, η εικόνα που διαμορφώνεται για τον ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης είναι θετική.
Πιο συγκεκριμένα τα στοιχεία έχουν ως εξής: 1ον ο δείκτης κύκλου εργασιών (πωλήσεις σε τρέχουσες τιμές) στο χονδρεμπόριο (εκτός από το εμπόριο μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσικλετών) ενισχύθηκε σε ετήσια βάση κατά 3,0% το 3ο τρίμηνο 2017 από 2,7% το προηγούμενο τρίμηνο. Σε τριμηνιαία βάση αυξήθηκε κατά 1,0% έπειτα από συρρίκνωση -2,3% το προηγούμενο τρίμηνο. 2ον ο δείκτης κύκλου εργασιών στον τομέα των αυτοκινήτων αυξήθηκε σε ετήσια βάση κατά 3,8% το 3ο τρίμηνο 2017 (από πτώση -3,9% το 2ο τρίμηνο 2017) και σε σύγκριση με το 2ο τρίμηνο 2017 κινήθηκε ανοδικά κατά 4,7% (από μείωση -0,4% το προηγούμενο τρίμηνο). 3ον ο εποχικά προσαρμοσμένος δείκτης υπευθύνων προμηθειών PMI της IHS Markit για τον τομέα μεταποίησης στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στις 52,1 μονάδες δείκτη (ΜΔ) τον Οκτώβριο 2017 παρουσιάζοντας μηνιαία πτώση της τάξης των -0,7 ΜΔ. Παρά την προαναφερθείσα επιβράδυνση, ο Οκτώβριος 2017 ήταν ο 5ος μήνας στη σειρά με τιμή για τον δείκτη PMI άνω του ορίου μηδενικής μεταβολής των 50 ΜΔ. (βελτίωση λειτουργικών συνθηκών: >50 ΜΔ, χειροτέρευση λειτουργικών συνθηκών < 50 ΜΔ).
Η τελευταία φορά που καταγράφηκε ανάλογη επίδοση, ήτοι συνεχείς παρατηρήσεις άνω του ορίου των 50 ΜΔ, ήταν ο Σεπτέμβριος 2008, δηλαδή στις αρχές της ελληνικής μεγάλης ύφεσης. Βάσει των παραπάνω στοιχείων (soft data) καθώς και των αντίστοιχων παρατηρήσεων του δείκτη βιομηχανικής παραγωγής (hard data), εξάγεται το συμπέρασμα ότι ο τομέας μεταποίησης στην Ελλάδα αναδεικνύεται σε βασικό μοχλό στήριξης της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας τόσο σε όρους παραγωγής όσο και σε όρους απασχόλησης.
4ον οι δείκτες οικονομικού κλίματος και εμπιστοσύνης καταναλωτή κατέγραψαν σημαντική βελτίωση την περίοδο Ιουλίου – Σεπτεμβρίου 2017. Σε όρους μέσου όρου τριών μηνών, ο δείκτης οικονομικού κλίματος ανήλθε στις 99,3 ΜΔ από 94,0 ΜΔ το 2ο τρίμηνο 2017 και 92,1 ΜΔ το 3ο τρίμηνο 2016. Επιπρόσθετα, ο δείκτης εμπιστοσύνης καταναλωτή αυξήθηκε στις -57,4 ΜΔ από -70,2 ΜΔ το 2ο τρίμηνο 2017 και -68,4 ΜΔ το 3ο τρίμηνο 2016. 5ον το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε κατά -2,8 ποσοστιαίες μονάδες τον Αύγουστο 2017 (20,6% από 23,4% τον Αύγουστο 2016) με την ποσοστιαία μεταβολή της απασχόλησης να διαμορφώνεται στο 2,8% από 2,3% τον Ιούλιο 2017. 6ον το ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών, ήτοι μια προσέγγιση της μεταβλητής των καθαρών εξαγωγών, παρουσίασε ετήσια ενίσχυση της τάξης των €500,7 εκατ. το 3ο τρίμηνο 2017 από €471,8 εκατ. το προηγούμενο τρίμηνο. 7ον η μέση ετήσια μεταβολή του δείκτη βιομηχανικής παραγωγής αυξήθηκε στο 3,4% το 3ο τρίμηνο 2017 από 3,2% το 2ο τρίμηνο 2017 και 2,3% το 3ο τρίμηνο 2016. 8ον για το διάστημα Ιουλίου – Αυγούστου 2017, η μέση ετήσια μεταβολή του δείκτη όγκου στο λιανικό εμπόριο παρέμεινε σε θετικό έδαφος (1,0%) ωστόσο παρουσίασε επιβράδυνση σε σχέση με τις αντίστοιχες παρατηρήσεις του 2ου τριμήνου 2017. 
Με βάση τα παραπάνω στοιχεία (hard and soft data), αναμένουμε ενίσχυση της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας το 3ο τρίμηνο 2017. Πιθανή επιβεβαίωση του προαναφερθέντος σεναρίου δύναται να ερμηνευτεί ως ένα πρώτο βήμα εισόδου της ελληνικής οικονομίας σε ένα μονοπάτι ανάκαμψης (απομάκρυνση του σεναρίου της παγίδας στασιμότητας). Ωστόσο θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι ακόμα και στην περίπτωση που επαληθευτούν οι εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης των ετών 2017 (1,6%), 2018 & 2019 (2,5%) αυτό δεν θα ισοδυναμεί με επιστροφή (ή έστω προσέγγιση) στα προ κρίσης (2007) επίπεδα ευημερίας. Τα στοιχεία που παρατίθενται στο Σχήμα 6 επιβεβαιώνουν την προαναφερθείσα διαπίστωση.
Για παράδειγμα, αν η ελληνική οικονομία μεγεθυνθεί με 1,6% το 2017, 2,5% το 2018 & 2019 και με 2,0% (3,5%, 1,4%) για την περίοδο 2020-2031 (2020-2026 και 2020-2036) τότε θα χρειαστεί να περάσουν 15 χρόνια (10 και 20) για να επιστρέψει το πραγματικό ΑΕΠ στα προ κρίσης επίπεδα (αυτό το σενάριο δεν αποτελεί εκτίμηση της Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης και Έρευνας Διεθνών Κεφαλαιαγορών). Ζητούμενο για την ελληνική οικονομία δεν είναι μόνο η επιστροφή της σε υψηλούς ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης έτσι ώστε να καλύψει σε σχετικά σύντομο χρόνο την απώλεια εισοδήματος - παραγωγής των προηγούμενων 10 ετών. Εξίσου σημαντικό είναι οι εν λόγω ρυθμοί μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ να είναι βιώσιμοι στη μακροχρόνια περίοδο. Αρνητικές οικονομικές διακυμάνσεις (διαταραχές είτε στη ζήτηση είτε στην προσφορά) θα συμβούν και στο μέλλον, κατά πόσο αυτές θα εξελιχθούν σε έναν βραχύβιο οικονομικό κύκλο ή σε μια μεγάλη ύφεση θα εξαρτηθεί από τα θεμελιώδη μεγέθη της οικονομίας (ανταγωνιστικότητα και εξωστρέφεια, ποιότητα θεσμών, υγιή δημοσιονομικά, αξιοπιστία στην άσκηση οικονομικής πολιτικής κ.α.). Η περίοδος 2007-2016 αποτελεί τρανό παράδειγμα του δεύτερου σεναρίου.
