Με την επιβράδυνση του μεσου όρου του ετήσιου πληθωρισμού και τους λόγους που οδήγησαν σε αυτήν, ασχολούνται, κυρίως, οι αναλυτές της τράπεζας Eurobank στο δελτίο «7 ημέρες Οικονομία» αυτής της εβδομάδας, ενώ γίνεται αναφορά και στην αύξηση του εισοδήματος των νοικοκυριών.
Επιβράδυνση του πληθωρισμού μετά την εξασθένιση της επίδρασης των φόρων
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), ο μέσος όρος του ετήσιου πληθωρισμού στην Ελλάδα (βάσει του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ)) το 2018 διαμορφώθηκε στο 0,8% από 1,1% το 2017 (βλέπε Σχήμα 1Α). Η εν λόγω επιβράδυνση προήλθε από την επίδραση δύο αντίθετων δυνάμεων. Από τη μια πλευρά η μείωση της επίδρασης βάσης από την αύξηση της έμμεσης φορολογίας το 2017 επέδρασε πτωτικά, και από την άλλη, η αύξηση των διεθνών τιμών του πετρελαίου επέδρασεαυξητικά. Η επίδραση της πρώτης δύναμης υπεραντιστάθμισε το αντίστοιχο μέγεθος της δεύτερης και αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του πληθωρισμού στην Ελλάδα το 2018 κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες (ΠΜ).
Ο μέσος ετήσιος πληθωρισμός στις 6 από τις 12 ομάδες αγαθών και υπηρεσιών που συνθέτουν τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ)σημείωσε επιβράδυνση το 2018 (βλέπε Σχήμα 1Β). Πιο αναλυτικά, ομέσος ετήσιος πληθωρισμός στην κατηγορία των αλκοολούχων ποτών και καπνού παρουσίασε την υψηλότερη πτώση, από 6,5% το 2017 στο 2,9% το 2018, και ακολούθησαν οι παρακάτω ομάδες αγαθών και υπηρεσιών: στέγαση (από 1,8% το 2017 στο -0,3% το 2018),μεταφορές (από 3,1% το 2017 στο 2,0% το 2018), αναψυχή και πολιτιστικές δραστηριότητες (από -0,6% το 2017 στο -1,1% το 2018), ξενοδοχεία, καφέ και εστιατόρια (από 2,2% το 2017 στο 1,9% το 2018) και εκπαίδευση (από -0,1% το 2017 στο -0,2% το 2018). Στην αντίθετη κατεύθυνση κινήθηκε ο μέσος ετήσιος πληθωρισμός στις κατηγορίες της διατροφής και μη αλκοολούχων ποτών (από 0,2% το 2017 στο 0,4% το 2018), της ένδυσης και υπόδησης (από -1,1% το 2017 στο -0,9% το 2018), των άλλων αγαθών και υπηρεσιών (από -1,5% το 2017 στο -0,9% το 2018), των διαρκών αγαθών, ειδών νοικοκυριού και υπηρεσιών (από -2,9% το 2017 στο -1,7% το 2018), των επικοινωνιών (από 1,7% το 2017 στο 3,0% το 2018) και της υγείας (από -2,1% το 2017 στο 0,5% το 2018).
Εν κατακλείδι, έπειτα από 4 χρόνια αποπληθωριστικών πιέσεων (2013-0,9%, 2014 -1,4%, 2015 -1,1% και 2016 0,0%), ο μέσος ετήσιος πληθωρισμός στην Ελλάδα παρέμεινε σε θετικό έδαφος για 2ο έτος στη σειρά το 2018. Ο πυρήνας του ΕνΔΤΚ με σταθερούς φόρους σημείωσε οριακή αύξηση 0,2% το 2018 από οριακή πτώση -0,1% το 2017. Τα εν λόγω πολύ χαμηλά επίπεδα του πυρήνα πληθωρισμού ερμηνεύονται σε έναν βαθμό από το υψηλό παραγωγικό κενό της ελληνικής οικονομίας (δυνητικό ΑΕΠ >πραγματοποιηθέν ΑΕΠ).
Επιπροσθέτως, όπως παρουσιάζεται στο Σχήμα 1Α, η απόκλισηανάμεσα στον μέσο ετήσιο πληθωρισμό της Ελλάδος και της Ευρωζώνης, διατηρήθηκε σε αρνητικό έδαφος για 7ο συνεχές έτος το 2018, με τη μέση ετήσια απόκλιση (2012-2018) να διαμορφώνεται στις -1,2 ποσοστιαίες μονάδες (ΠΜ). Ως γνωστόν, είχε προηγηθεί μια μακρά περίοδος συνεχούς θετικής απόκλισης ανάμεσα στον μέσο ετήσιο πληθωρισμό της Ελλάδος και της Ευρωζώνης (μέση ετήσια απόκλιση της τάξης των +1,5 ΠΜ την περίοδο 1997-2011) με αποτέλεσμα την απώλεια ανταγωνιστικότητας και την ενίσχυση του εξωτερικού ελλείμματος της ελληνικής οικονομίας.
Είναι αναντίρρητα αποδεκτό ότι το προαναφερθέν μονοπάτι αντιστράφηκε κατά τη διάρκεια των 3 Προγραμμάτων Οικονομικής Προσαρμογής με την ελληνική οικονομία να ανακτά ένα μέρος της απωλεσθείσας ανταγωνιστικότητας, κυρίως σε όρους μοναδιαίου κόστους εργασίας αλλά και σε όρους γενικού επιπέδου των τιμών. Ωστόσο, η ανταγωνιστικότητα μιας οικονομίας έναντι των εμπορικών της εταίρων είναι συνάρτηση πολλών μεταβλητών και όχι μόνο του κόστους εργασίας και του γενικού επιπέδου των τιμών. Επί παραδείγματι, όπως σημειώνει η Τράπεζα της Ελλάδος στην Ενδιάμεση Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής (Δεκέμβριος 2018), η διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας (π.χ. έκθεση DoingBusinessτης Παγκόσμιας Τράπεζας) εξακολουθεί να βρίσκεται σε σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα σε σύγκριση με τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ και τα δύο τελευταία χρόνια παρουσιάζει υποχώρηση. Το εν λόγω πεδίο, ήτοι της διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας, χρήζει ιδιαίτερης προσοχής καθώς θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό τη μακροπρόθεσμη πορεία των ελληνικών εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών. Η διατήρηση της τελευταίας σε υψηλά επίπεδα αποτελεί σημαντική συνθήκη για την αλλαγή του υποδείγματος μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας και την είσοδό της σε ένα μονοπάτι ανάπτυξης χωρίς υψηλά ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
Το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών στην Ελλάδα παρέμεινε σε ανοδική τροχιά – σε ετήσια βάση – για 6οσυνεχέςτρίμηνο την περίοδο Ιουλίου – Σεπτεμβρίου 2018
Βάσει των τριμηνιαίων μη χρηματοοικονομικών λογαριασμών της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών στην Ελλάδα παρουσίασε ετήσια ενίσχυση – σε ονομαστικούς και σε πραγματικούς όρους – για 6ο συνεχές τρίμηνο το 3ο τρίμηνο 2018 (μέση ετήσια μεταβολή της τάξης του 2,4% και 2,1% σε τρέχουσες και σε σταθερές τιμές αντίστοιχα). Η αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών συνδέεται κατά κύριο λόγο με την αύξηση της απασχόλησης. Η τελευταία – για την ίδια περίοδο – σημείωσε μέση ετήσια άνοδο της τάξης του 2,1%.
