Ο τουρισμός αποτελεί ένα εξαιρετικά σύνθετο φαινόμενο, τις πτυχές του οποίου δεκάδες ερευνητές και ακαδημαϊκοί επιχειρούν να φωτίσουν ακόμη και σήμερα. Οι διεθνείς εξελίξεις σε γεωπολιτικό επίπεδο, οι νέες τεχνολογικές ανακαλύψεις αλλά και οι αυξανόμενες περιβαλλοντικές πιέσεις από τις μετακινήσεις πληθυσμών διατηρούν αμείωτο το επιστημονικό και ερευνητικό ενδιαφέρον.
Ενώ εξελίσσεται ως φαινόμενο, ο τουρισμός παράγει και τάσεις που δεν έχουν πάντα θετικό πρόσημο στο περιβάλλον και την κοινωνία. Η εμφάνιση νέων μοντέλων οργάνωσης, η αύξηση της τουριστικής ζήτησης αλλά και η έλλειψη σχεδιασμού δημόσιων πολιτικών αποτελούν μερικά μόνο ζητήματα που ανακύπτουν από την ίδια την εξέλιξή του.
Η παρούσα μελέτη εστιάζει στην αποσαφήνιση των εννοιών του υπερτουρισμού (overtourism) και της τουριστοφοβίας (touristophobia), οι οποίες σχετίζονται με δύο φαινόμενα που τα τελευταία χρόνια έχουν αναδειχθεί σε σημαντική πρόκληση για τους φορείς που χαράσσουν την τουριστική στρατηγική αλλά και για τους ίδιους τους πολίτες που διαμένουν σε περιοχές όπου τα φαινόμενα αυτά είναι σε έξαρση.
Με στόχο την πληρέστερη κατανόηση των δυσμενών επιπτώσεων της υιοθέτησης του μαζικού τουριστικού μοντέλου, εξετάζεται η επίδρασή του στην κοινωνία, ενώ παράλληλα αναγνωρίζεται η σημασία που διαδραματίζουν οι αντιλήψεις και οι στάσεις των διαφόρων ομάδων ενδιαφερόντων (stakeholders). Αναδεικνύεται επίσης η σημασία του πλαισίου πολιτικών για τη διαχείριση της τουριστικής πίεσης στο σύνολό της και τίθενται οι βάσεις για τη ζητούμενη αλλαγή στο υπάρχον μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης, ώστε να προστατεύονται το περιβάλλον (φυσικό και πολιτιστικό) και ο κοινωνικός ιστός από τις διαβρώσεις που προκαλούν τόσο ο υπερτουρισμός όσο και η τουριστοφοβία.
* Μελέτη της
Αγγελικής Μητροπούλου, υποψήφιας διδάκτορα στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου
