Η άνοδος της ακροδεξιάς στην Ευρώπη «είναι το αποτέλεσμα ενός συγκεκριμένου οικονομικού μοντέλου στην Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες και το αποτέλεσμα της παγκοσμιοποίησης, η οποία έχει δημιουργήσει χαμένους και κερδισμένους», λέει ο Βέρνερ Ράτσα, συντονιστής της Ομάδας των Ευρωπαίων Οικονομολόγων για μια Εναλλακτική Οικονομική Πολιτική στην Ευρώπη (EuroMemo Group) σε συνέντευξή του στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Πρωτοβουλίες, όπως αυτή του πρόεδρου των Ευρωπαίων Σοσιαλδημοκρατών, Ούντο Μπούλμαν, υπέρ της συνεργασίας των κεντροαριστερών κομμάτων «οικοδομούν προοδευτικές συμμαχίες γι' αυτό και δεν μπορώ παρά να τις χαιρετίσω» τόνισε ο Αυστριακός οικονομολόγος, ο οποίος έλαβε μέρος σε πρόσφατη εκδήλωση του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς με θέμα «Η Ευρώπη στη δίνη της καπιταλιστικής κρίσης. Νεοφιλελεύθερες πολιτικές - Αριστερές απαντήσεις».

Στο ερώτημα ποιες εναλλακτικές απαντήσεις υπάρχουν στην νεοφιλελεύθερη πολιτική απαντά: «Εάν θέλουμε να έχουμε μια πραγματική Οικονομική και Νομισματική Ένωση, χρειαζόμαστε ένα ευρωπαϊκό προϋπολογισμό ύψους 5% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ αλλά και επενδυτικά προγράμματα. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) πρέπει επίσης να μπορεί να αγοράζει κρατικά ομόλογα των χωρών μελών. Προτείνουμε τα ευρωομόλογα, πράσινες επενδύσεις, ενισχυμένες πολιτικές σύγκλισης των οικονομιών». Ο κ. Ράτσα, ο οποίος είναι και διευθυντής του Αυστριακού Ερευνητικού Κέντρου για την Ανάπτυξη, υποστηρίζει επίσης πως «χρειαζόμαστε επειγόντως μια μεταρρύθμιση της δημοσιονομικής πολιτικής και διεύρυνση της εντολής της ΕΚΤ» και επισημαίνει ότι «η κρίση απέδειξε ότι πρέπει να υπερβούμε τους εαυτούς μας και να λάβουμε τουλάχιστον ορισμένα τέτοια μέτρα ... διότι εάν έρθει η επόμενη κρίση και δεν είμαστε έτοιμοι, τότε αυτό μπορεί να σημάνει τον κατακερματισμό της Ευρωζώνης αν αποχωρήσει μια μεγάλη χώρα όπως η Ιταλία».

Για την Ελλάδα εκτιμά ότι «η μακροοικονομική σταθερότητα έχει επιτευχθεί σε ένα βαθμό, το εμπορικό ισοζύγιο μειώθηκε, όπως και το δημοσιονομικό έλλειμμα, η δυναμική της ανάπτυξης είναι όμως ακόμα μικρή. Η Ελλάδα χρειάζεται καινοτόμες επενδυτικές πολιτικές, αλλά έχει μικρό περιθώριο να ενισχύσει την αναπτυξιακή δυναμική με δημόσιες επενδύσεις», ενώ τονίζει ότι «το μερικό κούρεμα του χρέους ή τουλάχιστον η περαιτέρω παράταση του χρόνου αποπληρωμής του παραμένει μακροπρόθεσμα αναγκαίο όπως και η διεύρυνση των περιθωρίων δράσης της με τον αγοράζει λ.χ. η ΕΚΤ ελληνικά κρατικά ομόλογα», τάσσεται «κατά οποιονδήποτε περαιτέρω κοινωνικών περικοπών» και προσθέτει πως «όταν τίθενται θέματα δημοσιονομικής προσαρμογής, τότε θα πρέπει οι χώρες που έχουν πλεονάσματα να συνδράμουν, ώστε να μην γίνονται κοινωνικές περικοπές».

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του Βέρνερ Ράτσα στο Αθηναϊκό-Mακεδονικό Πρακτορείο Eιδήσεων

Κύριε Ράτσα, οφείλεται η -αναμενόμενη και στις ευρωεκλογές- άνοδος της ακροδεξιάς στην Ευρώπη στην πολιτική της λιτότητας όπως ισχυρίζονται ορισμένοι;

Είναι το αποτέλεσμα ενός συγκεκριμένου οικονομικού μοντέλου στην Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες και το αποτέλεσμα της παγκοσμιοποίησης, η οποία έχει δημιουργήσει χαμένους και κερδισμένους. Αυτό έχει ως συνέπεια είτε την αποχή ενός μεγάλου ποσοστού πολιτών από τις εθνικές ή τις ευρωπαϊκές, είτε την επιλογή ακροδεξιών σχηματισμών από ορισμένους που πάνε να ψηφίσουν, διότι δεν νοιώθουν ότι τους εκπροσωπεί το πολιτικό σύστημα. Έτσι, ενώ στην Ελλάδα είναι ένα σχετικά πρόσφατο φαινόμενο και ήταν επακόλουθο της τελευταίας οικονομικής κρίσης, στην Κεντρική Ευρώπη λ.χ. στην Γαλλία με τον Λεπέν ή την Αυστρία με τον Χάιντερ, εμφανίστηκε πριν δεκαετίες, δηλαδή πριν την τελευταία οικονομική κρίση.

Η καθίζηση των Σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων στην Ευρώπη πως εξηγείται;

Τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Ευρώπης έκαναν από την δεκαετία του ΄80 στροφή προς τα δεξιά, στροφή προς φιλελεύθερες πολιτικές και έχασαν πολλούς ψηφοφόρους, αυτό έγινε λ.χ. στην Γερμανία με τον Σρέντερ και την Γαλλία. Η μεσαία τάξη έχασε από αυτην την στροφή και οδήγησε στην ανασφάλεια και τον φόβο για το μέλλον. Το αποτέλεσμα ήταν να εγκατελείψει ένα μέρος της τους Σοσιαλδημοκράτες, από τους οποίους δεν αισθάνονται πλέον ότι εκπροσωπούνται. Και αυτό εξηγεί επίσης και την ενδυνάμωση των ακροδεξιών, εθνικιστικών δυνάμεων.

Ο πρόεδρος των Ευρωπαίων Σοσιαλδημοκρατών Ούντο Μπούλμαν τάσσεται υπέρ της συνεργασίας των κεντροαριστερών κομμάτων με τις κοινές θέσεις, τις οποίες περιγράφει η «Ανεξάρτητη Επιτροπή για την Ευημερία και την Ισότητα » σε έκθεσή της υπό τον τίτλο «Ευημερία για όλους σε μια βιώσιμη Ευρώπη».Το EuroMemo Group τι άποψη έχει επ΄αυτού;

Tο EuroMemo Group δεν είναι βέβαια πολιτική ομάδα, είναι ένα δίκτυο κοινωνιολόγων και οικονομολόγων το οποίο αναλύει την κατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπέρ της οποίας και τάσσεται. Εκδίδουμε ετησίως μια έκθεση για το πώς θα ενισχυθεί η νομιμοποίηση της Ε.Ε., πώς θα αυξηθεί η απασχόληση, πώς θα κατοχυρωθεί ένα μίνιμουμ κοινωνικής ασφάλειας, ώστε η Ευρώπη να αποκτήσει μια ορατή προστιθέμενη αξία στην ζωή των Ευρωπαίων πολτών. Είμαι, όμως, υπέρ τέτοιων πρωτοβουλιών, διότι καταπολεμά τη μεγάλη διάσπαση των κεντροαριστερών κομμάτων που είναι το μεγάλο τους πρόβλημα, η μεγάλη τους ασθένεια. Τέτοιες πρωτοβουλίες οικοδομούν προοδευτικές συμμαχίες γι' αυτό και δεν μπορώ παρά να τις χαιρετίσω.

Υπάρχουν εναλλακτικές απαντήσεις στη νεοφιλελεύθερη πολιτική και ποιες είναι αυτές;

Από την αρχή της κρίσης, αλλά κι από πιο πριν επεξεργαζόμαστε λύσεις, απαντήσεις, οι οποίες να ολοκληρώνουν την Οικονομική και Νομισματική Ένωση, η οποία επικεντρώθηκε μόνο στη δημοσιονομική πειθαρχία και τη μείωση του χρέους, κάτι το οποίο δυσκόλεψε, αντί να βελτιώσει την κατάσταση.

Ποιες είναι αυτές;

Εάν θέλουμε να έχουμε μια πραγματική Οικονομική και Νομισματική ένωση χρειαζόμαστε ένα ευρωπαϊκό προϋπολογισμό ύψους 5% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ για την σταθεροποίηση της οικονομίας αλλά και χρηματοδότηση για τις επενδύσεις, ευρωπαϊκά επενδυτικά προγράμματα. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) πρέπει επίσης να μπορεί να αγοράζει κρατικά ομόλογα των χωρών μελών. Για μας είναι ακατανόητο να μην μπορεί να κάνει αυτό που μπορούν οι Κεντρικές Τράπεζες όλου του κόσμου, πρόκειται για ένα λειτουργικό πρόβλημά της αυτήν την στιγμή. Επίσης προτείνουμε τα ευρωομόλογα. Προτείνουμε επίσης να γίνουν δυνατές οι πράσινες επενδύσεις, ήδη από την έναρξη της κρίσης μέτρα εξάλειψης των ανισοτήτων των χωρών μελών, οι οποίες έχουν μεγαλώσει από τότε. Πρόκειται για ένα τεράστιο πρόβλημα, διότι οι συνθήκες διαβίωσης στις χώρες μέλη αποκλίνουν πολύ. Πρέπει να ακολουθηθούν ενισχυμένες πολιτικές σύγκλισης των οικονομιών, ώστε να ενισχυθούν οι περιφέρειες στη Νότια και την Ανατολική Ευρώπη, να βελτιωθούν οι υποδομές...

Προτείνετε δηλαδή πολλά από αυτά που πρότεινε και ο κ. Μακρόν...

Ορισμένα από όσα πρότεινε εξαφανίστηκαν τελευταία, έγινε πιο προσεκτικός. Εμείς θεωρούμε ότι χρειαζόμαστε επειγόντως μια μεταρρύθμιση της δημοσιονομικής πολιτικής, διεύρυνση της εντολής της ΕΚΤ, διότι βρισκόμαστε σε μια στιγμή που οικονομία επιβραδύνεται, ορισμένοι μιλούν μάλιστα για ύφεση και αν συμβαίνει αυτό τότε η σταθεροποίηση η οποία έχει επιτευχθεί σε μακροοικονομικό επίπεδο μπορεί να ανατραπεί σε ορισμένες χώρες και να δημιουργήσει προβλήματα. Οι δυνατότητες που υπήρχαν λόγω των ποσοτικής χαλάρωσης έχουν εξαντληθεί λίγο ή πολύ και πρέπει να υπάρξουν τα εργαλεία για την αντιμετώπιση μιας ενδεχόμενης επόμενη κρίση και αυτό κατά την γνώμη μου μπορεί να γίνει μόνο με την ανάλογη δημοσιονομική πολιτική.

Είναι ρεαλιστικά όμως αυτά που προτείνετε υπό τις παρούσες πολιτικές συνθήκες;

Δεν υπάρχουν αυτήν την στιγμή πολιτικές πλειοψηφίες για κάτι τέτοιο, αλλά πιστεύω πως η κρίση απέδειξε ότι πρέπει να υπερβούμε τους εαυτούς μας και να λάβουμε τουλάχιστον ορισμένα τέτοια μέτρα. Απαιτείται η μεγαλύτερη δυνατή ρευστότητα. Η ΕΚΤ έσωσε την Ευρωζώνη και έκανε κάτι το οποίο ήταν μέχρι τότε αδιανόητο δημιουργώντας χρήμα στην αγορά. Αυτό σημαίνει ότι υπό το βάρος των καταστάσεων ορισμένα πράγματα είναι αναγκαία να γίνουν. Το πρόβλημα όμως είναι ότι γίνονται μόνο τα απολύτως αναγκαία και τίποτε περισσότερο. Ο κίνδυνος είναι ότι εάν έρθει η επόμενη κρίση και δεν είμαστε έτοιμοι, τότε αυτό μπορεί να σημάνει τον κατακερματισμό της Ευρωζώνης αν αποχωρήσει μια μεγάλη χώρα όπως η Ιταλία. Γι' αυτό το EuroMemo Group τάσσεται υπέρ της λήψης μέτρων εκ των προτέρων, πριν έρθει η επόμενη κρίση.

Πώς την εκτιμάτε την οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα;

Η μακροοικονομική σταθερότητα έχει επιτευχθεί σε ένα βαθμό, το εμπορικό ισοζύγιο μειώθηκε όπως και το δημοσιονομικό έλλειμμα, η δυναμική της ανάπτυξης είναι όμως ακόμα μικρή. Η σταθεροποίηση σταμάτησε την περαιτέρω πτώση της οικονομίας, είχε όμως ένα μεγάλο κοινωνικό τίμημα. Το ερώτημα είναι τώρα από που θα προέλθει μια μεγαλύτερη δυναμική ανάπτυξης. Η ελληνική οικονομία έχει έναν αδύναμο βιομηχανικό πυρήνα, είναι κυρίως οικονομία παροχής υπηρεσιών και θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για να ενισχυθεί η καινοτομία με παράλληλη βελτίωση του δημόσιου τομέα. Για να εφαρμοστεί μια τέτοια πολιτική πρέπει να ενισχυθούν οι δημόσιες επενδύσεις. Το σχέδιο / πακέτο Γιούνερ ήταν πολύ αδύναμο. Η Ελλάδα χρειάζεται καινοτόμες επενδυτικές πολιτικές, αλλά έχει μικρό περιθώριο να ενισχύσει την αναπτυξιακή δυναμική με δημόσιες επενδύσεις. Θεωρούμε πάντως ότι το μερικό κούρεμα του χρέους ή τουλάχιστον η περαιτέρω παράταση του χρόνου αποπληρωμής του παραμένει μακροπρόθεσμα αναγκαίο όπως και η διεύρυνση των περιθωρίων δράσης της με τον αγοράζει λ.χ. η ΕΚΤ ελληνικά κρατικά ομόλογα.

Αναφέρατε το μεγάλο κοινωνικό τίμημα που είχε η σταθεροποίηση της οικονομίας. Ποια κοινωνικά μέτρα είναι δυνατά μέσα στα υπάρχοντα πλαίσια;

Σε κάθε περίπτωση είμαι κατά των οποιονδήποτε περαιτέρω κοινωνικών περικοπών. Είναι εντελώς αντιπαραγωγικό να περικόπτονται οι συντάξεις και άλλες κοινωνικές παροχές. Ήμασταν εξαρχής αντίθετοι με τις βίαιες περικοπές της τρόικας. Είμαστε της γνώμης ότι όταν τίθενται θέματα δημοσιονομικής προσαρμογής, τότε θα πρέπει οι χώρες που έχουν πλεονάσματα να συνδράμουν, ώστε να μην γίνονται κοινωνικές περικοπές.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ