Η κυβέρνηση της Βραζιλίας ανακοίνωσε εντέλει χθες Τρίτη ότι είναι «ανοικτή» στην προσφορά οικονομικής βοήθειας «από ξένους οργανισμούς και ακόμη και χώρες» για να αντιμετωπιστούν οι πυρκαγιές που καταστρέφουν το τροπικό δάσος του Αμαζονίου, υπό τον όρο όμως ότι αυτή θα ελέγχει τα κεφάλαια, μία ημέρα μετά την απόρριψη της προσφοράς που έκανε η G7. Παρ' όλα αυτά, η εικόνα και αξιοπιστία της βραζιλιάνικης κυβέρνησης έχει πληγεί ανεπανόρθωτα.

«Το σημαντικό είναι πως, αφού τα χρήματα αυτά εισέλθουν στη Βραζιλία (...) την ευθύνη για τη διαχείρισή τους θα την έχουμε εμείς», είπε εκπρόσωπος της προεδρίας της λατινοαμερικάνικης χώρας, μία ημέρα αφότου η Ομάδα των Επτά προσφέρθηκε να διαθέσει άμεσα 20 εκατομμύρια δολάρια.

Η στροφή εκατόν ογδόντα μοιρών που έκανε η κυβέρνηση υπό τον ακροδεξιό πρόεδρο Ζαΐχ Μπολσονάρου καταγράφηκε καθώς οι πυρκαγιές στο τροπικό δάσος που αποκαλείται «οι πνεύμονες του πλανήτη» συνεχίζουν να προκαλούν διεθνή κατακραυγή και απειλούν τη σύναψη συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Mercosur, την οποία τα δύο μέρη διαπραγματεύονταν επί είκοσι χρόνια.

Ο Μπολσονάρου απαίτησε το πρωί χθες Τρίτη για να δεχθεί τη βοήθεια της G7 να του ζητήσει συγγνώμη ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, να «αποσύρει τις προσβολές» του, όπως το έθεσε, συνεχίζοντας την πολεμική στις διμερείς σχέσεις.

Ο Μακρόν, ο οικοδεσπότης της συνόδου κορυφής της G7 στο Μπιαρίτς, κατηγόρησε τον Μπολσονάρου πως είπε «ψέματα» όσον αφορά τις δεσμεύσεις του για το περιβάλλον. Ο πρόεδρος της Βραζιλίας είπε πως πέραν του ότι ο γάλλος ομόλογός του τον χαρακτήρισε «ψεύτη», υποστήριξε, «σύμφωνα με τις πληροφορίες μου, ότι η εθνική κυριαρχία μας στην Αμαζονία είναι ανοικτό ζήτημα», πριν συναντηθεί με τους κυβερνήτης των εννέα Πολιτειών της χώρας του όπου εκτείνεται ο Αμαζόνιος.

Για τον πρώην λοχαγό των αλεξιπτωτιστών, ο οποίος αμφισβητεί την επιστημονική συναίνεση ως προς το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, η βραζιλιάνικη κυριαρχία στο 60% του τροπικού δάσους του Αμαζονίου, που αποκαλεί «τον δικό μας Αμαζόνιο», δεν χωράει ούτε αμφισβήτηση, ούτε διαπραγμάτευση.

Οι κυβερνήτες υποστήριξαν απόλυτα τον πρόεδρο στο ζήτημα της εθνικής κυριαρχίας, αλλά ταυτόχρονα ζήτησαν διεθνή βοήθεια για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών.

«Η χειρότερη κρίση στην εικόνα της Βραζιλίας εδώ και 50 χρόνια»

Απανθρακωμένα δάση, αδράνεια της κυβέρνησης και στη συνέχεια προσβολές από τον πρόεδρο, οι πυρκαγιές στον Αμαζόνιο είχαν καταστροφικά αποτελέσματα και για την εικόνα της Βραζιλίας στο εξωτερικό, εκτιμούν πολλοί σχολιαστές.

«Πρόκειται για τη χειρότερη κρίση στην εικόνα της Βραζιλίας εδώ και 50 χρόνια», δήλωσε ο πρώην υπουργός και πρεσβευτής Ρούμπενς Ρικουπέρο στην εφημερίδα «O Globo».

Η κρίση στον Αμαζόνιο είναι «η μεγαλύτερη καταστροφή στην ιστορία της βραζιλιάνικης διπλωματίας εδώ και δεκαετίες», καταγγέλλει η Folha de Sao Paolo, «είμαστε μόνοι γεμάτοι ντροπή».

Αν και πολλοί χρήστες του Twitter στηρίζουν τον ακροδεξιό πρόεδρο της Βραζιλίας Ζαΐχ Μπολσονάρου, μεγάλο μέρος των ιστότοπων κοινωνικής δικτύωσης έχει ξεσπαθώσει εναντίον του, με τον βραζιλιάνικο και τον διεθνή Τύπο επίσης να τον επικρίνουν για τον τρόπο που διαχειρίζεται την κρίση με τις πυρκαγιές.

«Με πολλές γκάφες, ηλιθιότητα, σοβινισμό, άγνοια και κλωτσιές ο Μπολσονάρου φτιάχνει την παγκόσμια εικόνα του και καταστρέφει αυτή της Βραζιλίας», έγραψε ένας χρήστης του Twitter.

Οι πυρκαγιές πήραν διεθνή διάσταση με την απόφαση του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν να τις περιλάβει στην ατζέντα της συνόδου της G7 στη Μπιαρίτς, γράφοντας στο Twitter: «Το σπίτι μας καίγεται».

Το ίδιο βράδυ, υπό πίεση, ο Μπολσονάρου συγκάλεσε έκτακτη συνεδρίαση και στη συνέχεια κινητοποίησε τον στρατό εναντίον των πυρκαγιών.

Όμως ο πρόεδρος στη συνέχεια ξαφνικά ανέβασε τον τόνο απέναντι στο Παρίσι.

«Διεθνής απόκληρος»

Αφού ο Μακρόν ευχήθηκε στους Βραζιλιάνους να αποκτήσουν «πολύ γρήγορα» έναν «πρόεδρο που να στέκεται στο ύψος των περιστάσεων», οι υπουργοί του Μπολσονάρου αύξησαν τις προκλητικές και περιφρονητικές δηλώσεις για τη Γαλλία. Χθες ο Βραζιλιάνος πρόεδρος ζήτησε από τον Γάλλο ομόλογό του να «πάρει πίσω τις προσβολές».

«Δεν έχω δει ποτέ έναν πρόεδρο της Βραζιλίας να εκφράζεται με τέτοιο τρόπο», δήλωσε ο Γασπάρ Εστράδα, ειδικός σε θέματα Λατινικής Αμερικής στο Science Po. «Θα αφήσει σημάδι», πρόσθεσε.

Εκτός από τη Γαλλία, η Μπραζίλια ήρθε σε αντιπαράθεση και με άλλες χώρες εξαιτίας των πυρκαγιών στον Αμαζόνιο.

Σύμφωνα με τον Ρόμπερτ Μούγκα, του ινστιτούτου Igarape στο Ρίο ντε Ζανέιρο, «ο (Βραζιλιάνος) πρόεδρος έβλαψε τις σχέσεις της χώρας με τους συμμάχους της, όπως η Γαλλία, η Γερμανία και η Νορβηγία».

Το Βερολίνο και το Όσλο ανέστειλαν τη συμμετοχή τους στο ταμείο προστασίας του Αμαζονίου. Ο Μπολσονάρου μάλιστα συνέστησε στη Νορβηγία να δώσει το ποσό αυτό στη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, ώστε να «αναδασώσει τη Γερμανία».

Όπως η Γαλλία και η Ιρλανδία απείλησε να μην επικυρώσει τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ ΕΕ και Mercosur. Η Φινλανδία εξετάζει το ενδεχόμενο να μποϊκοτάρει τα βραζιλιάνικα προϊόντα.

«Η Βραζιλία, που θεωρούνταν χώρα πρότυπο στην προστασία των δασών, έχει μετατραπεί σε διεθνή απόκληρο», εκτίμησε ο Μούγκα.

Ο Μπολσονάρου, από την πλευρά του, ισχυρίζεται ότι «αποκατέστησε την αξιοπιστία της Βραζιλίας».

«Αποξενωμένος από όλο τον κόσμο»

Για τον Εστράδα, «η Βραζιλία σήμερα καταστρέφει την εξωτερική της πολιτική» και «είναι σε μεγάλο βαθμό απομονωμένη».

Ο Μπολσονάρου, εκτός από το Ισραήλ με το οποίο διατηρεί στενές σχέσεις, έχει βασιστεί στη στενή του επαφή με τις ΗΠΑ. Αν και ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ του εξέφρασε μέσω tweet «την άνευ όρων στήριξή του» στη Βραζιλία για τις πυρκαγιές, «οι ΗΠΑ δεν στήριξαν τη Βραζιλία τόσο όσο ήλπιζε ο Μπολσονάρου στη G7», εξήγησε ο Εστράδα, που κάνει λόγο για «αφέλεια» του Βραζιλιάνου προέδρου.

«Ο Μπολσονάρου έχει αποξενωθεί από όλο τον κόσμο» και «οι επιπτώσεις στη διεθνή εικόνα και τη φήμη της Βραζιλίας θα έχουν διάρκεια», προέβλεψε ο ίδιος. «Ξέχασε ότι η έδρα του δεν είναι ο Λευκός Οίκος αλλά το μέγαρο Πλανάλτο», στη Μπραζίλια.

Η κρίση στον Αμαζόνιο ξέσπασε την ώρα που το διπλωματικό κλίμα είχε ήδη επιδεινωθεί μετά την ανάληψη της προεδρίας από τον Μπολσονάρου τον Ιανουάριο.