Ποιο είναι το πρόγραμμα της ΝΔ για το Ασφαλιστικό; Τι σημαίνει η "ατομική κεφαλαιοποίηση", τι θα γίνει με τις επικουρικές συντάξεις. Ένας δεκάλογος με ερωτήσεις και απαντήσεις για το λεγόμενο «Ασφαλιστικό Πινοσέτ».
Του Ανδρέα Πετρόπουλου
1.Τι είναι ο Ασφαλιστικός "Πινοσέτ".
Πρόκειται για μοντέλο ατομικών λογαριασμών (ατομικές μερίδες) στην κοινωνική ασφάλιση, εμπνευσμένο από τις ιδέες των Φρίντμαν - Σβαρτς (Σχολή του Σικάγου).
Το μοντέλο αυτό μετατοπίζει το κέντρο βάρους ενός διανεμητικού συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης και Αλληλεγγύης σε ένα εξατομικευμένο σύστημα (κεφαλαιοποιητικό ή υπερ-κεφαλαιοποιητικό) των τριών πυλώνων.
- Τι σημαίνει πρακτικά η πρόταση της ΝΔ
Η πρόταση της ΝΔ συνιστά ένα αμιγώς κεφαλαιοποιητικό σύστημα για την επικούρηση, γεγονός που σημαίνει ότι η δημόσια επικουρική ασφάλιση θα είναι αντικείμενο διαχείρισης από τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες.
Ουσιαστικά προτείνει την απόσπαση της επικουρικής ασφάλισης από τον δημόσιο πυλώνα. Αυτό ωστόσο προσκρούει στο άρθρο 22 παρ. 5 του συντάγματος, το οποίο ορίζει ρητά ότι «το κράτος μεριμνά για την κοινωνική ασφάλιση των εργαζομένων».
3.Τι σημαίνει ειδικότερα για την επικουρική ασφάλιση
Η πρόταση της ΝΔ για επικουρική ασφάλιση σε ασφαλιστικές εταιρείες αφαιρεί σταδιακά εισφορές από το δημόσιο σύστημα επικουρικής ασφάλισης, με τις οποίες αναμένουν να χρηματοδοτηθούν όχι μόνο οι σημερινοί, αλλά και μελλοντικοί συνταξιούχοι επικουρικής ασφάλισης του δημόσιου συστήματος.
4.Ποιό είναι το κόστος μετάβασης στο σύστημα της ΝΔ
Σήμερα οι ασφαλισμένοι για επικούρηση στην Ελλάδα είναι 2,8 εκατομμύρια άτομα. Με την πρόταση της ΝΔ προκύπτει ένα συνολικό κόστος μετάβασης στο σύστημα των τριών πυλώνων που υπολογίζεται στα 55 δισ. ευρώ.
Συγκεκριμένα, η χρηματοδότηση των επικουρικών συντάξεων των σημερινών ασφαλισμένων, εκτιμάται τουλάχιστον στο επίπεδο των 25 δισ. ευρώ, γεγονός που διαμορφώνει μακροχρόνια το συνολικό κόστος μετάβασης των σημερινών συνταξιούχων και των σημερινών ασφαλισμένων σε επίπεδο μέχρι των 55 δισ. ευρώ.
5.Τι θα γίνει με τους σημερινούς συνταξιούχους
Δημιουργεί δραματικό πρόβλημα με την πληρωμή των σημερινών (1,2 εκατ.) επικουρικών συνταξιούχων που θα κληθεί να καλύψει ο κρατικός προϋπολογισμός. Πιο συγκεκριμένα το κόστος μετάβασης, δηλαδή το ποσό που θα πρέπει να καταβληθεί προκειμένου να πληρωθούν οι επικουρικές συντάξεις που δικαιούται το σύνολο των σημερινών επικουρικών συνταξιούχων, είναι τουλάχιστον 30 δισ. ευρώ.
- Θα μειωθούν και οι Κύριες Συντάξεις;
Η πρόταση της ΝΔ διατηρεί ως έχει την εθνική σύνταξη που θα είναι χρηματοδοτούμενη από τον κρατικό προϋπολογισμό και την κύρια ως ανταποδοτική σύνταξη χρηματοδοτούμενη από τις ασφαλιστικές εισφορές εργαζομένων και εργοδοτών
Ωστόσο εάν τεθεί ζήτημα μετατροπής του μοντέλου της κύριας σύνταξης σε αμιγώς ανταποδοτικό είτε υιοθετώντας το σύστημα νοητής κεφαλαιοποίησης είτε το κεφαλαιοποιητικό, τότε:
- Θα δημιουργηθεί ένα κόστος μετάβασης που προσεγγίζει το επίπεδο των 120 δισ. ευρώ.
- Θα οδηγήσει τους πολίτες που δεν είχαν σταθερό και συνεχόμενο εργασιακό βίο και αξιοπρεπείς αμοιβές, σε συντάξεις που θα απειλούν το βιοτικό τους επίπεδο.
- Η πρόταση της ΝΔ για απόσπαση της επικουρικής ασφάλισης από τον δημόσιο πυλώνα και την παραχώρηση της στις ιδιωτικές ασφαλιστικές επιχειρήσεις οδηγεί σε ακρωτηριασμό τα διανεμητικά - κοινωνικά στοιχεία του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος, σε σημαντική συρρίκνωση (30% των συνταξιοδοτικών παροχών) και σε αύξηση την ανασφάλεια και την αβεβαιότητα του συστήματος με την αναβάθμιση των κεφαλαιοποιητικών στοιχείων στο επίπεδο του 70% των συνταξιοδοτικών παροχών.
7.Τι θα γίνει με τους νέους ασφαλισμένους
Οι νέοι ασφαλισμένοι που θα επιλέξουν το ιδιωτικό κερδοσκοπικό σύστημα των ατομικών μερίδων θα αντιμετωπίσουν την διαρκή αβεβαιότητα του επενδυτικού κινδύνου, τις μεταβολές και τις διακυμάνσεις των αγορών. Το πλέον πιθανό άν όχι βέβαιο συνάριο είναι οι μειωμένες συντάξιμες αποδοχές σε σχέση με αυτές που δίνει το σημερινό σύστημα, παρά τις μειώσεις της τελευταίας δεκαετίας.
- Ποιοί θα κερδίσουν από τον Ασφαλιστικό Πινοσέτ
Κερδισμένοι θα είναι οι ιδιωτικές ασφαλιστικές επιχειρήσεις, που αποκομίζουν σημαντικά κέρδη από την εκμετάλλευση των εισφορών των ασφαλισμένων πελατών τους.
Το κόστος διαχείρισης του αποθεματικού κεφαλαίου και η κερδοφορία των ιδιωτικών επιχειρήσεων αποτελούν το «άγος» που η ελάφρυνσή του συντελείται με τη συρρίκνωση του ποσοστού αναπλήρωσης των καταβαλλόμενων συνταξιοδοτικών παροχών, δηλαδή με μεγάλη μείωση των συντάξιμων αποδοχών.
- Υπάρχουν παραδείγματα πτώχευεσης ασφαλιστικών εταιριών σε διεθνές ή εθνικό επίπεδο;
Χαρακτηριστικότερο όλων είναι το παράδειγμα της μετοχής της AIG, της μεγαλύτερης ασφαλιστικής των ΗΠΑ, που τον Σεπτέμβριο του 2008, μέσα σε λίγες μέρες, έπεσε από τα 70 δολάρια στα 5,5, με αποτέλεσμα οι ΗΠΑ να αναλάβουν το κόστος ασφαλιστικών συμβολαίων ύψους 85 δισ. ευρώ.
Το ίδιο χαρακτηριστικό παράδειγμα πτώχευσης ασφαλιστικής εταιρείας στην Ελλάδα αποτελεί η Ασπίς Πρόνοια, που υποσχόταν στα συνταξιοδοτικά και επενδυτικά της προγράμματα εγγυημένη απόδοση 7,5%!
- Πώς έχει καταγραφεί ιστορικά η πρακτική λειτουργία αυτού του μοντέλου;
Ο Χ. Πινέρα ως υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων της δικτατορίας Πινοσέτ, επέλεξε την 1.5.1981 ως «ημέρα κατάργησης της δημόσιας κύριας και επικουρικής ασφάλισης, κατάργησης του εορτασμού της Εργατικής Πρωτομαγιάς και ελεύθερης επιλογής κύριας και επικουρικής ασφάλισης στις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες".
Τα αποτελέσματα του συγκεκριμένου συστήματος των ατομικών μερίδων έγιναν οικονομικά και κοινωνικά οδυνηρά. Η Αργεντινή κρατικοποίησε ατομικούς λογαριασμούς 28 δισ. δολαρίων και στη συνέχεια (όπως και η Χιλή) αναγκάστηκε το 2008 να προσφύγει στο διανεμητικό σύστημα και στα δημόσια ασφαλιστικά ταμεία.
Στην Ευρώπη επίσης κατέγραψε αρνητικά αποτελέσματα. Ουγγαρία 1998, Πολωνία 1999, Λετονία 2001, Βουλγαρία 2002, Εσθονία 2002, Λιθουανία 2004, Σλοβακία 2005, Ρουμανία 2008). Όπως και στη Λατινική Αμερική, τα οδυνηρά αποτελέσματα της πρακτικής εφαρμογής της οδήγησε μετά το 2008 στο αναδιανεμητικό σύστημα και στα δημόσια ασφαλιστικά ταμεία.
