Μεταρρυθμιστική πρόοδο διαπιστώνει η Κομισιόν στο πλαίσιο της 9ης μεταμνημονιακής αξιολόγησης για την ελληνική οικονομία, ωστόσο, σημειώνει επιβράδυνση του μεταρρυθμιστικού ζήλου, αν και αναγνωρίζει τις συνέπειες των ιδιαίτερων συνθηκών της πανδημίας. Επιπλέον, τονίζει ότι τα μέτρα στήριξης για το τρέχον έτος θα ανέλθουν σε 6,5% του ΑΕΠ, υπερβαίνοντας κατά περίπου 3,5 δις τον στόχο του προϋπολογισμού.

Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προβλέπει ότι η ελληνική οικονομία θα παρουσιάσει ύφεση κατά 10% το 2020, με μερική ανάκτηση του χαμένου «εδάφους» το 2021, τονίζοντας ότι η αποτυχία της περσινής τουριστικής σεζόν επέδρασε αρνητικά στο ελληνικό ΑΕΠ, δεδομένης της υψηλής επιρροής του τουριστικού κλάδου στην οικονομία. Όσον αφορά το 2021, σύμφωνα με τις χειμερινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το ελληνικό ΑΕΠ θα αναπτυχθεί κατά 3,5%, ενώ το επόμενο έτος (2022) η ανάκαμψη θα επιταχυνθεί στο 5%, χάρη κυρίως στην εγχώρια ζήτηση.

Βέβαια, η Κομισιόν κάνει λόγο για υψηλές αβεβαιότητες και θέτει ως βασική προϋπόθεση τον εμβολιασμό κατά της Covid-19 και τη σταδιακή απόκτηση ανοσίας στα πλέον ευάλωτα τμήματα του πληθυσμού έως τα μέσα του 2021. Αυτή η εξέλιξη και μόνο θα επιτρέψει τη σταδιακή «χαλάρωση» των περιοριστικών μέτρων στο β’ τρίμηνο. Επιπλέον, εφιστά την προσοχή, επισημαίνοντας εμμέσως τους κινδύνους για την οικονομία, στην περίοδο κατά την οποία θα αποσυρθούν τα μέτρα στήριξης. 

Εκκρεμότητες στο πεδίο των μεταρρυθμίσεων

Η Κομισιόν υπογραμμίζει επί της αρχής ότι οι ελληνικές αρχές έχουν καταφέρει να προχωρήσουν μια σειρά μεταρρυθμίσεων σε σημαντικούς κλάδους, κατά βάση στην εκπαίδευση (σ.σ. σύνδεση της δια βίου μάθησης με την αγορά εργασίας και αλλαγές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση), στη διαχείριση των δημόσιων περιουσιακών στοιχείων και τις ιδιωτικοποιήσεις (σ.σ. λειτουργία του Υπερταμείου), καθώς και στην ενεργειακή πολιτική. Ωστόσο, αναφέρει ρητά ότι ο συνολικός ρυθμός εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων έχει επιβραδυνθεί το τελευταίο διάστημα, σαφώς εξαιτίας και της πανδημίας, με αποτέλεσμα η υλοποίηση διάφορων προαπαιτουμένων να έχει καθυστερήσει.

Ειδικότερα, η έκθεση καταγράφει καθυστερήσεις στις πληρωμές των ληξιπρόθεσμων οφειλών του δημοσίου τομέα, στην εφαρμογή του νέου πτωχευτικού δικαίου, στον εκσυγχρονισμό του δικαστικού συστήματος, στις απαιτούμενες παρεμβάσεις για τις δημοσιονομικές διαδικασίες, στη στελέχωση των αντίστοιχων μηχανισμών της ΑΑΔΕ, στη διαχείριση των κόκκινων δανείων, στον νέο κώδικας εργασίας, αλλά και σε μια σειρά παρεμβάσεων στην υγεία, τη δημόσια διοίκηση και την καταπολέμηση της διαφθοράς. 

Κίνδυνος νέων επισφαλειών στις τράπεζες

Η λήξη των μορατόρια θα συνοδευτεί από την εκ νέου επιδείνωση της ποιότητας ενεργητικού του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, όπως άλλωστε και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, προειδοποιεί η Κομισιόν στην ένατη έκθεση εποπτείας.

Όπως σημειώνει η Κομισιόν, η κερδοφορία των τραπεζών αναμένεται να παραμείνει υπό πίεση, καθώς οι ευνοϊκές συνθήκες ρευστότητας και τα σημαντικά έκτακτα έσοδα από τα χαρτοφυλάκια trading αντισταθμίζουν μόνο εν μέρει τις αυξημένες ανάγκες προβλέψεων για επισφάλειες. «Οι προοπτικές κερδοφορίας θα συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν προκλήσεις, περιορίζοντας τις δυνατότητες εσωτερικής παραγωγής κεφαλαίων», αναφέρει η έκθεση.

Το ύψος των μη εξυπηρετούμενων δανείων συνεχίζει να μειώνεται, κυρίως χάρη στο πρόγραμμα Ηρακλής και την προσωρινή επίδραση των μορατόριουμ. Η Κομισιόν σημειώνει, παράλληλα, ότι οι τιτλοποιήσεις κόκκινων δανείων θα έχουν θετική επίδραση στο κόστος ρίσκου των τραπεζών και θα κάνουν χώρο στους ισολογισμούς τους για νέο δανεισμό, όμως παράλληλα συνεπάγονται έκτακτες απώλειες κεφαλαίων και ζημιές στα καθαρά επιτοκιακά έσοδα.

«Όπως και σε άλλες χώρες μέλη, η λήξη των μορατόρια θα μπορούσε να συνοδευτεί από μία εκ νέου επιδείνωση της ποιότητας ενεργητικού στο μέλλον. Ο μεγάλος αριθμός των δανείων υπό μορατόριουμ και το μέτριο track record των τραπεζών στις βιώσιμες αναδιαρθρώσεις δανείων οδηγούν σε έναν ουσιαστικό κίνδυνο για την ποιότητα ενεργητικού, καθώς τα μορατόρια στις περισσότερες περιπτώσεις έληξαν στα τέλη του 2020», αναφέρεται.  Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες επισφάλειες, στην περίπτωση που οι μέχρι σήμερα προβλέψεις των τραπεζών δεν καλύψουν πλήρως την τελική επίπτωση της πανδημίας στα χαρτοφυλάκια δανείων.

Πάντως, η Κομισιόν εκτιμά ότι το πρόγραμμα Γέφυρα θα περιορίσει αυτόν τον κίνδυνο για τα δάνεια πρώτης κατοικίας, τα οποία αποτελούν ένα μεγάλο μέρος του συνολικού χαρτοφυλακίου λιανικής.

Σε ό,τι αφορά το αντίστοιχο πρόγραμμα για τα επιχειρηματικά δάνεια, η Κομισιόν τονίζει ότι αυτό θα πρέπει να σχεδιαστεί προσεκτικά, με δικλείδες ασφαλείας για τον ηθικό κίνδυνο.

Στο 6,5% του ΑΕΠ τα μέτρα στήριξης του 2021

Όσον αφορά τη δημοσιονομική πολιτική της χώρας, η Κομισιόν αναγνωρίζει ότι η κυβέρνηση καλώς έχει αλλάξει το μείγμα από το ξέσπασμα της πανδημικής κρίσης και εντεύθεν, με τα εμπροσθοβαρή μέτρα στήριξης οικονομίας – νοικοκυριών να φθάνουν στο 9,4% του ΑΕΠ το 2020 και στο 6,5% του ΑΕΠ το 2021.

Συνολικά, με βάση τις χειμερινές εκτιμήσεις της Κομισιόν, το μέγεθος των μέτρων στήριξης -ως ποσοστό του ΑΕΠ- για την άμβλυνση των κοινωνικο-οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας, είναι οριακά πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Ο προϋπολογισμός του 2021, όπως εξηγεί στη συνέχεια, προβλέπει ότι το χρέος της γενικής κυβέρνησης θα φθάσει στο 209% το 2020, προτού περιοριστεί στο 200% του ΑΕΠ το 2021, εντός δηλαδή των τελευταίων αναθεωρημένων προβλέψεων της Επιτροπής.

Την ίδια ώρα, η έκθεση διαπιστώνει ότι οι χρηματοδοτικές συνθήκες παραμένουν ευνοϊκές και ότι η κυβέρνηση εξακολουθεί να διαθέτει ένα τεράστιο ταμειακό «μαξιλάρι». Συγχρόνως, τα spreads των κρατικών ομολόγων έχουν υποχωρήσει περαιτέρω, ενώ αποκλιμάκωση έχει εμφανίσει και η μεταβλητότητά τους.

Η Κομισιόν, τέλος, χαιρετίζει την πρόθεση της Αθήνας για την πρόωρη αποπληρωμή των δανείων προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), προεξοφλώντας ότι κάτι τέτοιο περιορίζει τους κινδύνους και στέλνει το σωστό «μήνυμα» στις αγορές.

Ποιες μεταρρυθμίσεις «παίρνουν» σειρά

Η επόμενη μεταμνημονιακή αξιολόγηση -η 10η κατά σειρά- είναι προγραμματισμένη για τον προσεχή Μάιο, όταν και η κυβέρνηση καλείται να εφαρμόσει έναν συγκεκριμένο οδικό χάρτη, ο οποίος περιλαμβάνει:

• τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων στον χρηματοπιστωτικό κλάδο
• την πλήρη υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ)
• τη λειτουργία του «Μηχανισμού Προετοιμασίας Έργων» και του «Στρατηγικού Αγωγού Έργων» για τις σημαντικές επενδύσεις (σ.σ. αφορά τα μεγάλα έργα υποδομών)
• την αποφυγή δημιουργίας νέων ληξιπρόθεσμων οφειλών και τη μείωση του υπάρχοντος αποθέματος
• την απλοποίηση του νομοθετικού πλαισίου για τη διενέργεια των δημοσιονομικών διαδικασιών
• την ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης για την αποπλοποίηση των αδειών επένδυσης
• την υιοθέτηση ενός σύγχρονου Εργατικού Κώδικα

Επιπλέον, σύμφωνα με την Κομισιόν, οι ελληνικές αρχές έχουν δεσμευτεί για μια σειρά συγκεκριμένων βημάτων στον τομέα της ασφάλισης, στην καταπολέμηση της διαφθοράς, στη μεταρρύθμιση της δημόσιας υγείας και στην εφαρμογή των λογιστικών προτύπων.

Δεδομένης της σημασίας της συνολικής στρατηγικής για την ανάκαμψη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπογραμμίζει ότι η μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης θα πρέπει να εκκινήσει εκ νέου, καθώς οι μεταρρυθμίσεις που συνδέονται με την αποτελεσματικότητα του δικαστικού συστήματος συνεισφέρουν στη διασφάλιση της γρήγορης εφαρμογής των επενδύσεων, συμπεριλαμβανομένων και όσων προέρχονται από τον ιδιωτικό τομέα.

Η υλοποίηση ορισμένων βασικών μεταρρυθμίσεων στον χρηματοπιστωτικό κλάδο έχει επίσης καθυστερήσει, όπως σημειώνεται στην έκθεση, αλλά υπάρχει συμφωνία για ένα φιλόδοξο χρονοδιάγραμμα στην επόμενη αξιολόγηση.

Πηγή: moneyreview.gr